Başa Dön

B

Boya Haslığı: Boyalı kumaşın yıkama, güneş ışığına maruz kalma ve çevre koşulları sebebiyle solma ve boya akıtmaya karşı dayanım kabiliyeti. İplik cinsine, boya tipine ve boyayı fikselemek için yapılan işlemlere bağlıdır.

Buruşma Dayanımı: Kumaşın herhangi bir bükme, buruşturma ve kıvırmaya maruz kaldığında tekrar eski görünümünü sağlamasıdır.

Büküm: İpliğe üretim sırasında yapılan döndürmenin döngü sayısını ve yönünü belirten terimdir. Büküm elyafları birbirine yaklaştırarak ipliğin daha kompakt hale gelmesini sağlar. Elyaflar birbirine daha sıkı tutunduklarından ipliğin mukavemeti artar. Büküm yönü hem ipliğin hem de yapılan kumaşın görüntü, performans ve dayanıklılığını da etkiler. Sağa yapılan büküm ‘S’, sola yapılan büküm ise ‘Z’ olarak adlandırılır ve büküm sayısı metre başına düşen döngü sayısı (tpm) olarak belirtilir.

Başa Dön

C

Cipsten Boyalı: Prosesin en başında, üretim sırasında renklendirilen iplikler.

Çözgülü Örme Kumaş: İlmeklerin kumaş boyunca oluştuğu bir örgü kumaş yapısıdır. Çözgülü örme kumaşlar, atkılı örme kumaşlara kıyasla daha az esnektir. En yaygın örnekleri triko örgüler ve Raşel örgülerdir.

D

Denye: Özellikle Birleşik Amerika’da kullanılan ölçme sistemi. Sayısal olarak denye, 9000 metre ipliğin ağırlığına eşittir. İpliğin denyesi ne kadar düşükse, iplik o kadar incedir. ( Yarn Conut Converter )

Detorque: Özellikle Raschel örgü makinelerinde kullanılmak üzere imal edilmiş az kıvrımlı iplik.

Dokuma Kumaş: İki grup iplikten oluşan kumaşlardır. Birinci grup, çözgü, kumaş boyunca yer alır. Diğeri, atkı, ise çözgüye diktir ve dokuma kumaşlar bu iki grup ipliğin altında ve üstünden geçmesiyle elde edilir.

Döküm: Kumaşın herhangi bir yüzey üzerinde kıvrılma, sarkma ve hareket kabiliyeti.

Dpf: İplikteki her filamanın ağırlığı. Filaman denyesi olarak belirtilir.

Dtex: İpliğin kalınlığını belirtmek için kullanılan, 10,000 metresinin ağırlığının ölçülmesi ile oluşturulan sistem. Dtex yükseldikçe, ipliğin kalınlığı artar. (Yarn Count Converter)

Düze: Sentetik ipliklerin üretiminde kullanılan üzerinde çok küçük delikler olan metal plaka. Eriyik bu metal plakanın üzerindeki deliklerden geçirilerek kontinü filamanlı iplikler oluşturulur. Düze delikleri farklı boyut ve şekillerde olabilir. Düze deliğini boyutu filamanın kalınlığını, şekli ise özelliklerini belirler.

Başa Dön

E

Elastan: Kopmadan %500ün üzerinde streç özelliğini defalarca tekrarlayan ve her defasında orijinal uzunluğuna geri dönen elastomerik iplik.

Elastikiyet: İplik veya kumaşın üzerindeki gerilim kalktığında tekrar kendi orijinal uzunluk, şekil ve ölçüsüne geri dönebilirliği.

Elyaf: Bir araya geldiğinde iplik oluşturan, sentetik veya doğal sert madde.

Emicilik: Kumaşın nem alma kabiliyeti. Emicilik kumaşın konfor, statik elektriklenme, çekme, leke çıkarılma, su geçirmezlik ve buruşmazlık özellikleri gibi birçok karakteristik özelliklerini etkiler.

Başa Dön

F


Filaman: Üretim prosesi esnasında düvenin her bir deliğinden çıkan, bir araya geldiğinde iplik oluşturan , tanımsız uzunluklarda işlenmiş elyaf.

Flat (FDY): Tekstüre edilmemiş düz, hacimsiz ve kaygan bir iplik çeşidi.

FT: Yalancı büküm tekstüre yöntemi ile üretilmiş ve tekstüresi fikse edilmemiş hacimli muss iplik.

FT: Yalancı büküm tekstüre yöntemi ile üretilmiş ve tekstüresi fikse edilmemiş hacimli muss iplik.

FTF: Yalancı büküm tekstüre yöntemi ile üretilebilen ve ipliğin tekstüresinin işlem sırasında fikse edildiği set iplik.

Başa Dön

H

Hava Geçirgenliği: Kumaşın yapısından hava geçirebilme kabiliyet.i

Hava Jet Tekstüre: Kontinü filamanlı ipliklerin fazla besleme ile yüksek basınçlı hava jeti vasıtasıyla ipliğin filamanlarının birbirine karıştırılması ve doğal elyaf görüntüsü sağlanması için uygulana tekstüre tekniği. İki yada daha fazla farklı veya aynı özelliklere sahip iplikler bu yöntemle birleştirilebilip tek bir iplik elde edilebilir.

High-count: Dpf (denye/filaman) oranının 1 ve 2 arasında olduğu iplikler.

Başa Dön

I

IMG/ INT: İpliğin çalışmasını kolaylaştırmak için filamanları bir arada tutan kapalı noktalar oluşturulabilir. Genelde dokumada çözgüde kullanılan, atkıda ve örgüde de kullanılan IMG iplikler yüksek sayıda ve güçlü puntalı tekstüre ipliklerdir. INT iplikler ise daha çok örgüde ve dokumada atkıda kullanılan düşük sayıda ve yumuşak puntalı tekstüre ipliklerdir.

Başa Dön

İ

İplik Numarası: İpliğin uzunluğu ile ağırlığı arasındaki korelasyondan yola çıkarak hesaplanan kalınlığını belirtilen rakamlar. Hesaplama, ipliğin belli bir standart ağırlığının uzunluğu ya da standart bir uzunluğun ağırlığı olarak yapılır. ( Yarn Conut Converter )

Başa Dön

K

Katyonik: Modifiye polyester, modifiye naylon ve akrilik için kullanılan boya cinsi. Kumaşta katyonik boyanabilen iplikler ile standart iplikler bir arada kullanılarak desen oluşturulabilir ve iki boya banyosu ile iki iplik de boyanarak desen daha belirgin hale getirilebilir. Ayrıca bu iki iplik birleştirilip kumaşta farklı ve özel melanj renkleri elde edilebilir.

Kaynama Çekme: Elyafın, ipliğin ya da kumaşın ıslanıp kuruduktan sonra veya yüksek sıcaklığa maruz kaldığında en veya boy yönünde çekmesi.


KDK: Kıvrımlı yapıda bir ipliğin elde edildiği tekstüre yöntemidir. Bu proseste iplik önce örülür, sonra örülen kumaş fikselenir ve iplik tekrar örüldüğü halde geri sökülerek bobine sarılır. Fiksenin etkisiyle örgü ilmekleri ipliğin yapısında kalır.

Kesik elyaf: Uzunluğu 1.25 cm. ile 45 cm. arasında değişen kısa elyafçıklara verilen ad. Yün, pamuk, keten gibi doğal elyaflar sadece kesik elyaf olarak vardırlar. Sentetik elyaflar ise kontinü filamanların belli uzunluklarda kesilmesi ile oluşturulur.

Kesik elyaflı iplik: Kesik elyafların beraber bükülerek tek bir iplik oluşturulması. Pamuk, yün gibi doğal iplikler, sentetik kesik elyaflı iplikler ve bunların karışımları örnekleridir.

Kırışma dayanımı: Bir tekstil materyelinin kullanım sırasında oluşan buruşmaya dayanımı ve/veya düzelebilmesi.

Kontinü filamanlı iplik: Bir yada daha fazla filamandan oluşan sürekli iplik. Tek filamanlı iplikler monofilaman, daha fazla filamandan oluşan iplikler multifilaman olarak adlandırılır.

Kopma Gücü: Kopma testinde kumaşın yırtılana kadar taşıyabildiği maksimum güç.

Kumaş Dayanımı: Kumaşın sürekli kullanımına karşı gösterdiği dayanıklılık

Başa Dön

M

Matlık: Sentetik ipliklerde matlık üretim prosesine ve kullanılan titanyum dioksit oranına bağlıdır. Titanyum dioksit oranı arttıkça, iplik matlaşır. Standart polyester iplikler genelde yarı mattır ama bunların modifiye edilmişleri de vardır.

Melanj: İki renkli ipliğin birleştirilmesi ile oluşturulan iplik tipi.

Mekanik Streç: Üretim prosesi sırasında fiziksel özelliklerine yapılan değişikler dolayısıyla bir miktar esneklik kazandırılan iplikler.

Mikrofiber: Çok ince ipliklere ve bu ipliği geliştiren teknolojiye verilen ad. Mikrofiberlerde dpf değeri 1den düşüktür ve bu özellik kumaşa hoş bir tuşe, tatlı bir döküm ve inanılmaz yumuşaklık katar. Mikrofiber filamanlar ipekten iki kat, pamuktan üç kat, yünden sekiz kat, insan saçıyla kıyaslandığında 100 kat daha incedir. Mikrofiberlerle oluşturulan kumaşlar nefes alır, rüzgara ve suya dayanıklıdır ve hatta dış giyimde de bu performansıyla kullanılmaktadır. Üretilen mikrofiber tipleri polyester mikrofiber  naylon mikrofiber

, akrilik mikrofiber ve rayon mikrofiberdir. Mikrofiberlerin temel özellikleri özetle şunlardır:

• Çok ince(Dpf<1) en narin ipekten daha ince
• Mükemmel döküm
• Lüks ve yumuşak tuşe
• Makinede yıkanabilir ve kuru temizleme yapılabilir.
• Mükavim ve dayanımı yüksek
• Yüksek kırışma dayanımı
• Rüzgara, yağmura ve soğuğa karşı iyi izolasyon

Başa Dön

N

Nakış/ Brode: Kumaş üzerine bir desen oluşturmak üzere renkli veya ekru ipliklerle işlenen dekoratif süsleme. Elde veya makinede yapılır.

Naylon: Karbon ve petrol esaslı sentetik polyamidlerden yapılan elyaflar için kullanılan genel terimdir. 1938de üretimi başlayan naylon ilk geliştirilen sentetik elyaftır. Yüksek mukavemeti ve mükemmel dayanımı ile bilinen naylon, üstün aşınma direnci ve yüksek esnekliğe sahiptir.  Naylonun özellikleri özetle şunlardır:

• Hafif Yüksek mukavemet İyi döküm Aşınma dayanımı Kullanım kolaylığı Çekme ve buruşma dayanımı Kırışma dayanımı Hızlı kuruma ve düşük nem emiciliği
• Sürekli güneş ışığına dayanımının zayıflığı

Kıyafetten (mayo, aktif giyim, iç çamaşırı, çorap, gömlek, elbise, spor giyim, pantolon, ceket, etek, yağmurluk, kayak ve kar kıyafeti, rüzgarlık, çocuk giyim) ev tekstiline (halı, kilim, döşeme, perde, yatak örtüsü) bir çok kullanım yerleri olan naylon ayrıca bavul, sırt çantası, can yeleği, şemsiye, uyku tulumu ve çadır yapımında da kullanılmaktadır.

Nefes Alma Özelliği: Bir kumaşın ya da dokunun yapısından hava buharı geçirebilme ve böylece ter buharlarının kumaşın içinden çıkmasına izin verme özelliği.

Başa Dön

P

PBT: Polybütilen terafitalat, esneklik ve elastikiyet özellikleri olan tekstüre polyester ipliktir. PBT, standart polyester tipleri ile karşılaştırıldığında daha yüksek elastikiyete sahiptir. Bu özelliği özel tekstüre şartlarıyla geliştirilir. PBTnin kendine özel esneme ve geri dönme özellikleri, boya ve apresinde uygulanan yüksek elastik çekme ile elde edilir. Esneme miktarı kullanılan PBT miktarına ve kumaş yapısına bağlıdır. PBT ayrıca alkalilere, tuzlu suya ve klorlu suya da dayanıklıdır.

Polyester: 1950lerin başlarında üretimi başlayan sentetik elyaftır. Sentetik ipliklerin içinde, polyester en yaygın kullanılanıdır ve dünya çapında pamuktan sonra ikinci sırada yer almaktadır. Polyester, yüksek mukavemete (naylondan daha düşük), mükemmel dayanıma ve yüksek aşınma dayanımına sahiptir. Düşük emiciliği, elyafın daha hızlı kurumasını sağlar.  Polyesterin özellikleri özetle şunlardır:

• Dayanıklı Tuşesi soğuk ve yumuşak Esneme ve çekme dayanımı Makinede yıkanabilir ve kuru temizleme yapılabilir. Hızlı kuruma Dayanıklı, buruşma dayanımı, sıcaklık ayarlandığında mükemmel kırışık düzeltilebilmesi Aşınma dayanımı
• Birçok kimyasala dayanımlı

Kullanım yerleri arasında her türlü kıyafet (gömlek, elbise, spor giyim, pantolon, ceket, etek, takım elbise, yağmurluk, iç giyim, çocuk giyim) ve ev tekstili (perde, döşeme,yatak örtüleri, dolgu malzemesi) bulunmaktadır.

Başa Dön

S

Slublı iplik: İpliğin çapının değiştiği herhangi bir bölgesine slub adı verilir. Bu düzgünsüzlük ipliğe efekt kazandırmak için de yapılabilir.

Snarling: Herhangi bir dış müdahale olmadan iki ucundan tutulduğunda ipliğin dönmeye gösterdiği eğilim.

Suya Dayanıklılık: Islanmaya maruz kaldığında başlangıçta suyu bünyesine almayan fakat uzun süreli su ile temasta ıslanabilecek olan kumaşlardır. Bu yapı sıkı konstrüksüyon ve/ veya kaplama ile sağlanır. Genelde naylon ve mikrofiber ipliklerden yapılan kumaşlar su geçirmeye dayanıklıdır.

Süper Parlak: İçindeki titanyum dioksit oranı düşük hammadden yapılmış iplikler.

Başa Dön

T

Tekstüre: Sentetik ipliklere ısıl ve/ veya mekanik işlemler yoluyla doğal iplik görüntüsü ve özellikleri kazandırma tekniğidir. Bu teknikle kontinü sentetik iplikler kullanım alanlarını genişletecek çok daha hacimli bir yapıya kavuşur.

Trilobe: Filamanlara ışık geçirgenliği ve yansıtma özelliği vermek için gerçekleştirilen üçgen kesit
.
Tüylenme Dayanımı: Kumaşın, yüzeyinde aşınmadan dolayı tüylenme oluşmasına dayanımıdır.

Başa Dön

Y

Yalancı büküm tekstüre: Kısmi çekim almış ipliğin (POY), önce bir yöne, sonra diğer yöne tur verilerek, ısıl ve mekanik işlemlerin katkısıyla, yüksek hacimli, esnek bir yapı kazandırıldığı tekstüre yöntemidir.